Giriş:
Küresel altın sektörünün en önde gelen raporlama ve araştırma firması Metals Focus’un sağladığı veriler ile sektör uzmanlarından alınan görüşlerle hazırlanan bu rapor 2022 yılının toprak üstü altın rakamları, altın üretimi, altın geri dönüşümü ve merkez bankası talepleri olmak üzere birçok konunun hakkında anahtar bilgiler sağlayacaktır.
Raporun temel içeriklerine gelmeden önce, yıl boyunca altın fiyat hareketlerine bakmak sonraki verilerdeki aylık bazda değişimi anlamakta epey yardımcı olacaktır. Altın fiyatları şu anda rekor 2040 dollar ons seviyelerinde olmasından ötürü olağanüstü piyasa şartları hakim, fakat 2022 yılı belki de son “normal” talep yılı olarak da kayda geçti. 2023 yılı verileri ise bu yaz başı çıkacağından ötürü yeni 2023 rapor özetimiz Temmuz ayında yayınlanacaktır.
Kaynak: SD Bullion
Altın üretimi:
Türkiye özelinde dünyanın sadece küçük bir hacmini kapsasa bile 2022 yılında 31 ton üretim kaydetti. Fakat aynı sene içerisinde Türkiye’nin altın ithalatı 379 tonun biraz üstünde olup yerel üretim talebin yalnızca %10’dan daha az bir kesmine yetti. Temel yayınlanmış 2023 verilerine göre de talep 380 tonun da üstüne gelmesi ile kota uygulamasına başlanmış olup sektör genelinde hali hazırda çeşitli sıkıntılar ile karşılaşılmaktadır.
Dünya geneline gelirsek, küresel altın üretimi 2022 yılında 3627 tonun biraz üstünde olup 2021’e göre marjinal %1 bir artış gösterdi. Dünyanın birince sırada gelen üreticisi ise yine 2021’de olduğu gibi 2022 yılında da 375 ton ile Çin oldu. Türkiye’ye benzer bir şekilde Çin altın talebini yerel üretim miktarları karşılamadığından ötürü Çin de çoğu yıllar net altın ithalatı yapmakta. Orada da Tıpkı Türkiye İstanbul Altın Borsası gibi Shanghai Altın Borsası üzerinden bütün işlemler gerçekleştirilmekte.
Net yıllık altın ihracatçısı üretici ülkeler gelirsek, 2022’de Avustralya 314 ton, Kanada 194.5 ton ve Endonezya da 124.9 ton üretim gerçekleştirdi. Küreseldeki gittikçe yükselen altın ons fiyatları sebebiyle de altın üretim masrafları daha yüksek olan madenler de bu sene faaliyetlerini arttırdı, ve bu sebeple de yıllık üretim miktarlarında artış bekleniyor. Bu da tabii ki üretici firmaların ve ülkelerin altın talebinin sürmesi kaydıyla karını arttıracak bir gelişme.
Aşağıdaki Metals Focus tarafından derlenmiş tabloda ülke bazında küresel altın üretim miktarlarını ve aynı zamanda kıtalar özelinde ortalama ons başı altın üretim maaliyetlerin özetini bulabilirsiniz:
Altın geri dönüşümü:
Türkiye özelinde yüksek altın fiyatlarına ragmen 2022 yılında altın geri dönüşümü (hurda olarak da kategorize edilebiliyor) 54 ton olarak gerçekleşti. Bu rakam 2021 yılının 52 tonuna karşılık sadece 2 tonluk bir artış gösterip genel küresel trendleri izledi. Türkiye’nin son 10 sene içerisinde rekor geri dönüşüm olan yılı ise 2015’teki 166 tona yaklaşan hurda miktarı oldu. Başka ülkelerin aksine, Türkiye kendi iç pazarında kuvvetli bir rafinasyon sektörüne sahip olup kendi rafinasyonunu yapmakta, ve aralarına da Aleks Metal Rafineri bu sene katılacak.
Küreselde ise 2022 altın geri dönüşüm miktarı 1140 tonun üstünde olup geçen seneye göre marjinal bir artış gösterip 4 ton arttı. Dünya’nın en önde hurda çıkışı olan ülkeleri yine altın tüketim alışkanlığı olan kültürler ve ülkeler olup en önde Çin, Hindistan, Almanya, ABD, Türkiye ve İtalya gibi devletler geldi. Yıllık olarak en büyük artışı Hindistan %25 ile 2021’e oranla yükselip 98 tona yaklaştı, ve de diğer önemli bir pazar olan ABD ise %8’lik bir düşüş kaydedip 2022’de 69 tonun biraz altına geriledi.
Detaylı verileri Metals Focus’un hazırladığı bölgeler bazlı tabloda aşağıda bulabilirsiniz:
Merkez bankası talebi:
Genellikle “official sektör” altında categorize edilen merkez bankası talebi, 2022 yılında küresel olarak devasa bir artış ile yıllık bazda %141 yükselip rekor seviyelere ulaştı ve toplamda 1083 ton oldu. Bu yüksek talep 2023’te de devam etti ve aynı zamanda 2024’teki şu anki küresel rekor ons seviyelerine ulaşılmasında önemli bir etken oldu.
2022’deki talep artışı 2 ülke tarafından domine edildi ve brüt alımlarda en önde Çin Merkez Bankası 120 ton ile ve TCMB 147 ton ile en büyük alıcılar oldular. Jeopolitik risklerden Amerikan dolarının rezerv para olarak gittikçe daha da az güvenilir görünülmesi gibi çeşitli faktörlerden ötürü dünya çapında merkez bankası altın talepleri ciddi yükselmeler kaydetti.
Fakat tüketici olmayıp üretici ülkelere gelirsek brüt satışlarda da yıllık bazda %26’lık bir düşüş kaydedildi ve 4 senelik bir düşük seviye olan 177 tona geriledi. Kazakistan (78 ton satış ile 2022’de) ve Özbekistan (27 ton satış ile 2022’de), iki önemli üretici ülkenin merkez bankalarının rezervlerinde bir gerileme gerçekleşti.
Küresel rezervlere gelirsek dünyada en çok altına sahip olan ülke 8134 ton ile ABD olup arkasında 3335 ton ile Almanya gelmekte. Çin ise rekor alımlarıyla 2022 yılındaki 2011 ton rezervlerini şu andaki ilk veriler ışığında 2264 tona çıkarmış bulunmakta.
Türkiye özelinde ise TCMB 2022 yılında 148 ton altın alıp toplam rezervlerini 2022 yılında 542 tona çıkardı. 2022 yılı ve 2023 yılında kuvvetli alımlara devam edip 2023 yıl sonu itibariyle rezervlerini 726 ton seviyesi üzerine çıkarmış bulunmakta.
Küresel altın pazarı gittikçe daha da dinamikleşip merkez bankalarının da jeopolitik ve diğer küresel riskler sebebiyle daha aktif olduğu bir sektör haline gelmekte. Küreselde ve Türkiye’de ekonomik ve politik şartlar sebebiyle gittikçe güçlenen altın sektöründe hurda ve geri dönüşümün artacağı bir ortamda rafinerilerin de önemi gittikçe artacaktır. Altın talebinin ve fiyatlarının gittikçe güçlenmesiyle Türkiye hem kişisel yatırımcı ve hem de devlet olarak ciddi bir parasal güç ve sermayeye sahip bulunmakta. Bütün bu gelişmeler ile 2023 verilenin derlenmesi ile birlikte sıradaki raporda geçen yılın detaylı bir rapor özetinin oluşturulması planlanmaktadır
