Kuyumculuk sektöründe altın ve elmas gibi değerli ürünlerin ağırlık ölçü birimi olarak kullanılan bu kelimelerin, ne zaman hangisinin kullanılacağı bazen karıştırılabilmektedir.
Karat(Carat) nedir ve neye göre belirlenir?
1 Karat, 0,2 grama (200 mg) eşit olan bir kütle ölçüm birimidir. Elmas (pırlanta) başta olmak üzere değerli taşların ağırlık ölçümünde kullanılır.
Basit bir hesapla; 1 gr taş = 5 karat'tır.
1 Karat = 1 Keçiboynuzu Çekirdeği
Karat ölçü birimi çok eski çağlardan bu yana kullanılan bir ölçü birimidir. Karat, aslında yüzyıllar önce Keçiboynuzunun içerdiği çekirdeklerin ağırlıkları [hesaplanmıştır. O dönemde hassas teraziler olmadığı için elmas başta olmak üzere değerli taş ölçümünde kullanılmıştır. Her bir keçiboynuzu çekirdeği şekil ve ebatlarına bakılmaksızın 200 miligram’dır. Yani tüm çekirdekler aynı ağırlıktadır. Çekirdeklerin sabit ağırlıklara sahip olması sebebiyle eski çağlarda ağırlık hesaplamalarında keçiboynuzu çekirdekleri tercih edilmiştir.[1]
Farklı ülkelerde farklı ağırlıklara karşılık gelen karat, karışıklık olmaması için 1907 yılında 0,200 gram olarak kabul edilmiş ve metrik karat olarak adlandırılmıştır.[1]
Milyem Tanımı ve Hesaplanması
Kuyumculukta kıymetli metaller has hallerinde kullanılmazlar. Bunun nedeni, ürünün maliyetini düşürmek değil, has metallerin işlenmeye müsait olmamasıdır. Kıymetli madenler, alaşımın bir parçası, bir oranıdır. Sonuç olarak, iki ağırlığında ayrı ayrı ifade edilmesi gerekmektedir: Kıymetli metalin ağırlığı ve alaşımın toplam ağırlığı. Birincisine has (saf) adı verilirken, ikincisine toplam denir. Eğer bu iki ağırlığı birbirine bölersek milyemi (ayarı) elde etmiş oluruz. Diğer bir ifade ile milyem, has ağırlığın toplam ağırlığa oranıdır.
Eğer milyem M, has H, toplam T ile gösterilirse M=H/T . Has ağırlık/Toplam ağırlık = Milyem (Ayar)
Bir alaşımın milyemini belirtmek için teorik olarak her hangi bir ölçek kullanmak mümkündür. Pratik nedenlerden dolayı milyem binler ile ifade edilmiştir. Buna göre has altın 1000/1000 milyemdir. 750/1000 milyemlik bir alaşım ise her 1000 gramında 750 gram has altın ihtiva eder. Milyemin binler olarak nitelendirilmektedir.
Kullanılan ilk ölçek, 24'lük ölçek idi. Ayar ve Kırat olarak adlandırılırlar ve Kt ile gösterilirdi.
Kırat 1/24'e kadar tekabül ederken, has altın 24/24 ayara karşı gelirdi. .[2]
Kaynaklar,
[1]https://www.degerlitaslar.gen.tr/
[2]https://www.altinsepeti.com/
