Genel itibarıyla tüm altın ürünlerinin saflık dereceleri ürünün üzerine veya uygun bir kısmına karat cinsinden( 24K, 22K,18K, 14K, VS.) veya altın ayarının dereceleri(585,750,916,995 vs.) cinsinden yazılır. İlgili esnaf veya müşteri de bu yazılan veriler üzerinden gerekli hesaplama ve kontrolleri yapar.
Ancak bazı durumlarda ayar ile ilgili bir ibarenin olmadığı ürünlerle karşılaşmak mümkündür. Gerek ayarı belli olmayan gerekse ayarı konusunda şüphe duyulan ürünlerde ayar tespitine gitmek gerekebilir.
Kuyumcu dükkanlarında ayar tespiti için en garantili yol; mevcut ürünlerin eritildikten sonra ayar evlerine verilerek ayar raporunun çıkarılmasıdır. Ancak bu işlemi her yerde yapmak veya yaptırmak mümkün değildir. Zaman konusunun da önemli olduğu durumlarda devreye mihenk taşı girmektedir.
Mihenk taşı avuç içi büyüklüğünde siyaha yakın renkte bir taştır. Kuyumcu ayar tespiti yapmak istediği ürünü alarak, bu taş üzerine ürünü sürterek birbirinden bağımsız üç ayrı çizik atar. Daha sonra kontrol amaçlı özel hazırlanmış her ayara özel solüsyonlardan alarak her bir çiziğe ayrı solüsyondan sürer. Kısa bir zaman beklendiğinde bu çiziklerden bazıları silinecektir.
Yapılan kontrol sonrası mevcut çiziklerden hepsi silinmiş ise, ürün büyük ihtimalle altın değildir. Silinmiş olan tüm çizikler ürünün o ayarda olmadığının göstergesidir. Mihenk taşı üzerinde hangi çizik kalmış ise ürünün ayarı o çiziğe sürülen solüsyonun ayarına eşdeğerdir.
Bir iki dakika gibi kısa bir zamanda yapılan bu test tüm kuyumcularda uygulanmaktadır.
